Çanakkale 1915-1916: Kronolojik Savaş Tarihi, Dönüm Noktaları ve Tarihin Akışını Değiştiren Stratejiler
1914
Haziran-Aralık
28 Haziran 1914: Avusturya-Macaristan Veliahtı Franz Ferdinand’ın Saraybosna’da suikastı (I. Dünya Savaşı'nın başlangıcı).
1 Ağustos 1914: Almanya’nın Rusya’ya savaş ilanı; Osmanlı Devleti’nin genel seferberlik ilanı.
2 Ağustos 1914: Türk-Alman gizli ittifak anlaşması imzalandı. Goeben (Yavuz) ve Breslau (Midilli) gemileri Çanakkale’ye sığındı.
3 Ağustos 1914: İngiltere’nin Osmanlı’ya sipariş edilen Sultan Osman I ve Reşadiye gemilerine el koyması; Çanakkale Boğazı mayınlanmaya başlandı.
10 Ağustos 1914: Goeben ve Breslau gemileri resmen Osmanlı Donanması’na katıldı.
29 Ekim 1914: Osmanlı Donanması’nın Karadeniz’de Rus limanlarını bombalaması; Osmanlı, resmen I. Dünya Savaşı’na girdi.
3 Kasım 1914: İtilaf Devletleri’nin Çanakkale Boğazı’nı ilk bombardımanı (Seddülbahir ve Kumkale tabyalarına saldırı).
OCAK 1915
15 Ocak 1915: İngiliz Amiral Carden’ın "Boğaz’ı sadece donanmayla geçme" planı Londra’da onaylandı.
20 Ocak 1915: Mustafa Kemal’in 19. Tümen Komutanlığı’na atanması (sonradan Arıburnu ve Anafartalar’da kritik rol oynayacak).
ŞUBAT 1915
19 Şubat 1915: İtilaf donanmasının Çanakkale Boğazı’na ilk büyük saldırısı. Seddülbahir ve Kumkale bombardıman edildi.
25 Şubat 1915: İkinci deniz taarruzu; dış tabyalar ağır hasar aldı, ancak Türk direnişi kırılamadı.
MART 1915
7-8 Mart 1915: Nusrat Mayın Gemisi, Erenköy Koyu’na gece gizlice 26 mayın döşedi (18 Mart zaferinin temeli).
18 Mart 1915: Büyük Deniz Taarruzu:
- İtilaf donanması (18 zırhlı) Boğaz’a girdi.
- Bouvet, Irresistible, Ocean zırhlıları mayın ve topçu ateşiyle batırıldı.
- Türk zaferi, İtilaf’ın "denizden geçme" planını çökertti.
NİSAN 1915
25 Nisan 1915: Kara Çıkarmaları:
- Seddülbahir, Arıburnu ve Kumkale’ye İngiliz-Fransız-Anzak birlikleri çıktı.
- Mustafa Kemal, 57. Alay’a tarihî emri verdi: "Size taarruz değil, ölüm emrediyorum!"
- Anzaklar, Conkbayırı’nda durduruldu.
MAYIS 1915
19 Mayıs 1915: Türk birliklerinin Anzak siperlerine genel taarruzu. 10.000’e yakın şehit verildi (savaşın en kanlı günü).
27 Mayıs 1915: Alman U-21 denizaltısı, İngiliz zırhlıları Triumph ve Majestic’i batırdı.
HAZİRAN-TEMMUZ 1915
4 Haziran 1915: Üçüncü Kirte Muharebesi; İtilaf kuvvetleri Türk siperlerine saldırdı, ancak püskürtüldü.
12 Temmuz 1915: Kerevizdere Muharebesi; Fransızlar ağır kayıplarla geri çekildi.
AĞUSTOS 1915
6-7 Ağustos 1915: İngilizlerin Suvla Koyu’na çıkarması; Anafartalar cephesi kritikleşti.
8 Ağustos 1915: Mustafa Kemal, Anafartalar Grup Komutanlığı’na getirildi.
9-10 Ağustos 1915: Birinci Anafartalar Zaferi:
- Mustafa Kemal’in süngü hücumuyla İtilaf ilerleyişi durduruldu.
- Conkbayırı’nda şarapnel parçası göğsündeki saati parçaladı, hayatı kurtuldu.
21 Ağustos 1915: İkinci Anafartalar Zaferi; İngilizlerin son taarruzu da bozguna uğratıldı.
EYLÜL-EKİM 1915
Eylül 1915: Siper savaşları ve küçük çapta çatışmalar yoğunlaştı.
14 Ekim 1915: Bulgaristan’ın İttifak Devletleri’ne katılması; Almanya ile Osmanlı arasında kara bağlantısı sağlandı.
ARALIK 1915
19-20 Aralık 1915: İtilaf kuvvetleri, Arıburnu ve Anafartalar’ı gizlice tahliye etti.
- Tahliye, Türkler tarafından ancak sabah fark edildi.
- Geride 15 top, 1.500 araba ve 500 at bırakıldı.
27 Aralık 1915: İngilizler, Seddülbahir’den de çekilme kararı aldı (tam tahliye 9 Ocak 1916’da tamamlandı).
OCAK 1916
9 Ocak 1916:
- Seddülbahir’in Tahliyesi: İtilaf Devletleri, Gelibolu Yarımadası’nın son noktası olan Seddülbahir’i de boşalttı. Böylece Çanakkale Savaşları resmen sona erdi.
- Geride 15 top, 500 at, 1.500 araba ve çok sayıda mühimmat bırakıldı.
- Türk birlikleri, tüm Gelibolu Yarımadası’nı kontrol altına aldı.
10 Ocak 1916:
- V. Ordu’nun Yeniden Yapılandırılması: Mareşal Liman von Sanders, Çanakkale’deki savunma düzenini 6. ve 14. Kolordular üzerinden organize etti.
- Mustafa Kemal, 16. Kolordu Komutanlığı’na atandı ve Edirne’ye gönderildi.
ŞUBAT-MART 1916
Osmanlı Askerî Tedbirleri:
- Boğazın savunması güçlendirildi; mayın hatları yenilendi.
- Çanakkale’deki birliklerin bir kısmı Kafkas ve Irak cephelerine kaydırıldı.
NİSAN 1916
İngiliz Siyasi Tepkileri:
- İngiltere’de Çanakkale Komisyonu kuruldu. Savaşın başarısızlığının nedenleri araştırılmaya başlandı.
- Winston Churchill’in (eski Deniz Bakanı) politik kariyeri büyük darbe aldı.
MAYIS 1916
Osmanlı’da Madalya ve Terfiler:
- Mustafa Kemal’e, Anafartalar’daki başarıları nedeniyle “Muharebe Altın Liyakat Madalyası” verildi.
- Çanakkale gazileri için Harp Madalyası ihdas edildi.
TEMMUZ 1916
Alman-Osmanlı İttifakının Güçlenmesi:
- Çanakkale zaferi, Osmanlı’nın İttifak Devletleri içindeki prestijini artırdı.
- Alman askerî danışmanlar, diğer cephelerdeki Osmanlı ordularında daha etkin rol almaya başladı.
ARALIK 1916
İtilaf Devletleri’nin Yeni Stratejisi:
- Çanakkale’nin geçilemeyeceği anlaşılınca, İtilaf kuvvetleri Filistin ve Mezopotamya cephelerine ağırlık verdi.
- İngilizler, Arap İsyanı’nı destekleyerek Osmanlı’yı zayıflatma planını hızlandırdı.
1915’İN ASKERİ VE SİYASİ SONUÇLARI
Türk Zaferi:
- İtilaf’ın "İstanbul’u alma" planı suya düştü.
- Mustafa Kemal, Anafartalar Kahramanı olarak tarihe geçti.
İnsan Kaybı:
- Türkler: 101.279 şehit, toplam 213.882 zayiat.
- İtilaf: 252.000 ölü-yaralı (46.000 İngiliz, 10.000 Fransız, 28.000 Anzak).
Uluslararası Etki:
- Çanakkale yenilgisi, İngiltere’de Churchill’in istifasına yol açtı.
- Rusya’ya yardım ulaşamaması, Çarlık rejiminin çöküşünü hızlandırdı.
1916’NIN ASKERİ VE SİYASİ SONUÇLARI
Türk Tarafı:
- Moral Kazanımı: Çanakkale zaferi, Osmanlı’nın savaşa devam motivasyonunu artırdı.
- Mustafa Kemal’in Yükselişi: Anafartalar’daki başarı, Mustafa Kemal’i millî bir kahraman haline getirdi.
İtilaf Tarafı:
- Prestij Kaybı: Yenilgi, İngiltere ve Fransa’nın askerî itibarını sarstı.
- Rusya’nın Çöküşü: Boğazların açılamaması, Rusya’ya yardım ulaşmasını engelledi; bu durum 1917 Devrimi’ni tetikleyen faktörlerden biri oldu.
Uluslararası Dengeler:
- Çanakkale, I. Dünya Savaşı’nın uzamasına ve Osmanlı’nın 1918’e kadar direnmesine yol açtı.
Kaynaklar:
https://atamdergi.gov.tr/tam-metin/204/tur
http://www.canakkalerehberlikhizmeti.com
http://www.geltag.com/turkish/z_history/tr_krn_cs1.htm
http://www.ataturktoday.com/1915CanakkaleKronoloji.htm
http://www.canakkale.gen.tr/kronoloji/kronoloji.html
http://canakkalesavaslari.comu.edu.tr/data2/48.pdf
http://www.gallipolidigger.com/2004.site/002.gel.sav.kronoloji/gallipolidigger.kronoloji/gallipolidigger.kronoloji.htm
Yorumlar
Yorum Gönder