Çanakkale İli Çan İlçesinin Tarihi
Çanakkale’nin iç kesimlerinde yer alan Çan ilçesi, binlerce yıllık tarihi, mitolojik öğeleri ve coğrafi zenginlikleriyle dikkat çeken bir yerleşim merkezidir. Adını hayvan çanlarından alan bu topraklar, antik çağlardan Kurtuluş Savaşı’na uzanan hikâyesiyle Anadolu’nun kültürel mozaiğine ışık tutar.
Antik Çağlarda Çan: Gergithes ve Kallikolone
Çan’ın tarihi, Truva Krallığı’nın sınırları içinde yer alan Gergithes antik kentiyle başlar. Homeros’un İlyada destanında, savaş tanrısı Ares’in Troyalıları Kallikolone Tepesi’nden (günümüzde Etili yakınları) saldırttığı anlatılır. Aynı bölge, mitolojide üç tanrıçanın (Hera, Athena, Afrodit) güzellik yarışmasına ev sahipliği yaptığına inanılan efsanevi bir alan olarak da bilinir.
Arkeolojik Kanıtlar: 1999’da keşfedilen Çan Lahdi, M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenerek bölgenin antik geçmişini somutlaştırır.
Roma Dönemi: MS 188’de Roma İmparatorluğu’nun hâkimiyetine giren bölge, Sergis adıyla anılmıştır.
Osmanlı İdaresi ve İsim Kökeni
yüzyılda Osmanlı topraklarına katılan Çan, uzun yıllar Biga Sancağı’na bağlı bir nahiye olarak kaldı. İlçenin adına dair iki ilginç teori vardır:
Çan Pazarı: Bölgede kurulan pazarlarda, hayvanlar için üretilen çanların yoğun şekilde satılması nedeniyle “Çan Pazarı” olarak anılmaya başlandı.
Sis ve Çanlar: Çukur bir vadide yer alan ilçede, sisli havalarda kaybolan hayvanları bulmak için boyunlarına çan takılması geleneği, zamanla bölgenin adına dönüştü.
Şemsettin Sami’nin Kamus-ül Alâm eserinde, 19. yüzyılda Çan’ın Biga’ya bağlı bir nahiye olduğu kaydedilir.
Milli Mücadele ve İlçe Oluşu
Kurtuluş Savaşı sırasında 1921’de Yunan işgaline uğrayan Çan, ağır tahribat gördü. 23 Eylül 1922’de düşman işgalinden kurtulan ilçe, 1 Ağustos 1945’te çıkarılan yasayla Biga’dan ayrıldı ve Bayramiç’e bağlı Etili bucağıyla birleştirilerek Çanakkale’ye bağlı ilçe statüsü kazandı.
Coğrafi ve Kültürel Miras
Kocabaş Çayı (Granikos): Antik dönemde Granikos adıyla anılan 90 km’lik bu akarsu, tarım için hayati önem taşır.
Ovalar: Karakoca, Bahadırlı ve Helvacı ovaları verimli tarım arazileriyle dikkat çeker.
Kallikolone Kalıntıları: Mitolojik hikâyelerle bezeli bu antik kent, tarih meraklıları için keşfedilmeyi bekliyor.
Günümüzde Çan
Tarım ve hayvancılığın yanı sıra seramik üretimiyle öne çıkan Çan, zengin linyit yatakları sayesinde enerji üretiminde de rol oynar. Antik çağlardan Osmanlı’ya, Kurtuluş Savaşı’ndan cumhuriyetin ilk yıllarına uzanan tarihiyle, Çanakkale’nin kültürel hafızasını taşıyan önemli bir merkezdir.
Yorumlar
Yorum Gönder