Çanakkale Savaşı'na katılan İttifak ve İtilaf Devletleri listesi

Çanakkale Savaşı'nda İttifak Devletleri (Osmanlı İmparatorluğu, Almanya İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu) ile İtilaf Devletleri (Birleşik Krallık, Fransa, Rusya, Avustralya, Yeni Zelanda, Britanya Hindistanı, Kanada, Newfoundland) karşı karşıya gelmiştir. Bu liste, Çanakkale Savaşı'nda doğrudan askerî faaliyet gösteren ülkeleri ve bu ülkelerin ordularında yer alan etnik/dini grupları kapsar.

İTTİFAK DEVLETLERİ (BAĞLAŞMA DEVLETLERİ)

1. Osmanlı İmparatorluğu
   Savaşın ana tarafı; topraklarını savundu.

2. Alman İmparatorluğu
   Osmanlı’nın yanında doğrudan savaşan bir devlet değildi. Danışmanlık, teknoloji ve lojistik destek sağladı (Alman subaylar, Osmanlı ordusunun bazı birliklerini komuta etti ve topçu bataryalarında görev yaptı).

3. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
   Avusturya-Macaristan, Çanakkale’de doğrudan savaşmadı; ancak Osmanlı’ya siyasi ve lojistik destek verdi.

İTİLAF DEVLETLERİ (MÜTTEFİK DEVLETLER)

1. Birleşik Krallık (İngiltere)
   Ana güç; donanma ve kara birlikleri.

2. Birleşik Kırallık (İngiltere) Sömürge ve Dominyon Birlikleri

   • Avustralya ve Yeni Zelanda (ANZAC): Gönüllü askerler.
   • Britanya Hindistanı: Hint, Sih, Gurkha (Nepal) birlikleri.
   • Kanada: Sınırlı sayıda destek birliği.
   • Newfoundland: Britanya’ya bağlı koloni (1915'te henüz Kanada'ya katılmamıştı).

3. Fransa
   İkinci büyük güç; deniz ve kara kuvvetleri.

4. Fransa'nın Sömürge Birlikleri
   Senegalli tüfekçiler, Cezayirli Zuaveler.

5. Rusya İmparatorluğu
   Çanakkale’de doğrudan katılmadı; ancak İtilaf’ın Boğazları açma planının ana nedeni, Rusya’ya yardım ulaştırmaktı.

BAŞKA BİR İFADEYLE

Çanakkale Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu (Alman askerî danışmanlarla desteklenerek) ile Birleşik Krallık (İngiltere), Fransa ve bu devletlerin sömürge/dominyon birlikleri (ANZAC, Hint, Senegalli, Cezayirli vb.) arasında fiilen gerçekleşmiştir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

1. İtilaf’ın Diğer Destekçileri:
   Belçika, İtalya, Sırbistan, Japonya, Yunanistan gibi ülkeler I. Dünya Savaşı’nda İtilaf bloğundaydı; ancak Çanakkale’de aktif rol almadılar.

2. Bulgaristan:
   Savaşın başında tarafsızdı; 1915’te İttifak’a katıldı, ancak Çanakkale’de yer almadı.

3. Etnik/Dini Gruplar:
   İtilaf ordusunda İngiliz, Fransız, Hint, ANZAC, Senegalli, Zuave gibi gruplar vardı. Yahudi ve Ermeni gönüllüler hem Osmanlı hem İtilaf tarafında savaşsa da sayıları sınırlıydı.

Not: Bu liste, Çanakkale Savaşı’na doğrudan katılan devletleri kapsar. I. Dünya Savaşı’nın genelinde daha fazla ülke İtilaf/İttifak bloklarında yer almıştır.

---

Kaynaklar:

1. Milli Eğitim Bakanlığı - Çanakkale Savaşan Ülkeler (Arşiv)
2. Vikipedi - Çanakkale Savaşı
3. Duryolcu - Çanakkale Savaşı Üzerine

---